The Evolution of Indonesia’s Military Doctrines in Old Order, New Order and Reformation Era (Evolusi Doktrin Ketenteraan Indonesia Masa Orde Lama, Orde Baru dan Era Reformasi)

Kus Hananto, Sity Daud

Abstract


This study examines the evolution of the Indonesian military doctrines during the Old Order, the New Order, and the Reformation Era. Under Sukarno’s leadership, the use of military force was outward looking and offensive, apart from constantly viewing neighbouring countries as potential enemies. Suharto prioritised homeland security and built synergies among nations within the region. The military doctrine during the Reformation Era has undergone four amendments as an effort to improve military professionalism. This study analyses factors that led to the evolution of the Indonesian military doctrine and explains the evolution that took place during the three periods. This study employed a qualitative method supported by Neoclassical Realism analysis through literature study, document analysis, and interviews as an attempt to analyse various factors for the military doctrine evolution. The study outcomes showed that domestic politics emerged as the most dominant factor that sparked the evolution of military doctrine. Finally, this study concludes that the evolutionary doctrine of the Indonesian military reflects a form of adjustment to political developments and strategic environment in maintaining the Indonesian national security.

Keywords: Evolution; military doctrine; New Order; Old Order; Reformation Era

 

Abstrak

 

Kajian ini membincangkan evolusi doktrin ketenteraan Indonesia dalam tempoh Orde Lama, Orde Baru dan Era Reformasi. Di bawah kepimpinan Sukarno, penggunaan kekuatan ketenteraan tertuju keluar dan ofensif serta melihat negara-negara jiran berpotensi sebagai musuh. Suharto mengutamakan keselamatan dalam negeri dan membangun sinergi antara negara serantau. Doktrin ketenteraan di Era Reformasi telah mengalami empat perubahan sebagai upaya untuk mempertingkatkan profesionalisme tentera. Kajian ini menganalisis faktor-faktor yang menyebabkan evolusi doktrin ketenteraan Indonesia dan menjelaskan evolusi doktrin yang berlaku selama tiga period. Penyelidikan ini menggunakan kaedah kualitatif yang disokong dengan analisis Realisme Neoklasik ke atas data yang diperoleh melalui kajian kepustakaan, analisis dokumen dan temu bual sebagai usaha untuk menganalisis pelbagai faktor dalam evolusi doktrin ketenteraan. Hasil kajian menunjukkan bahawa politik domestik adalah faktor yang paling dominan dalam evolusi doktrin ketenteraan. Akhirnya, dapat disimpulkan bahawa evolusi doktrin ketenteraan Indonesia adalah suatu bentuk penyesuaian dengan perkembangan politik dan lingkungan strategis dalam mengawal keselamatan nasional Indonesia.

Kata kunci: Evolusi; doktrin ketenteraan; Order Lama; Order Baru; Era Reformasi


Full Text:

PDF

References


Abdul Muein. 2017. Perbandingan Dasar Luar Malaysia dan Indonesia terhadap Amerika Syarikat dan China dari perspektif Realisme Neo Klasik. Malaysia Journal of Society and Space 13 Issue 1 (119-132).

ABRI Headquarters. 1988. Doktrin Perjuangan TNI-ABRI Catur Darma Eka Karma. Jakarta.

Agus Widjojo. 2015. Transformasi TNI. Dari Pejuang Kemerdekaan Menuju Tentara Pofesional dalam Demokrasi: Pergulatan TNI Mengukuhkan Kepribadian dan Jati Diri. Kata Penerbit Hasta Pustaka. Jakarta Selatan.

Ahmad Yani Basuki. 2013. Reformasi TNI: Pola Profesionalisasi Militari Dalam Masyarakat. Yayasan Obor Indonesia. Jakarta.

Andi Widjajanto. 2010. Evolusi Doktrin Pertahanan Indonesia. In Meninjau Kembali Pertahanan Indonesa. Prisma. Vol 29 LP3ES. Jakarta.

Crouch, Harold. 2007. The Army and Politics in Indonesia. Equinox Publishing.

Crouch, Harold. 2010. Political Reform in Indonesia after Soeharto. Singapore: Institute of South East Asian Studies.

Desh, C. Michael. 1999. Civilian Control of Military: The Changing Security Environment. London. John Hopkins University Press.

Green, Michael. 2011. Indonesia’s Armed Forces in the Democratic Era. Strategic Briefing Papers Vol. 6 Part 1: November 2011.

Guido Benny, Sity Daud and Moorthy, R. 2018. Economic versus political liberalisation in ASEAN: Public opinion among among university students in four member countries. International Journal of Asia Pasific Studies 14 (1):227-24. https://doi,org/10.21315/ ijaps2018.14.1.9.

He, K. 2007. Indonesia’s foreign policy after Suharto: international pressure, democratization, and policy change. International Relation of the Asia-Pasific,8(1), 47-72.

Hisham Kamal Othman Kamal & Nor Azizan Idris. 2017. Reaksi China terhadap strategi pivot atau keseimbangan semula Amerika Syarikat ke rantau Asia. Jebat: Malaysian Journal of History, Politics & Strategic Studies, Vol. 44 (1) (July 2017): 215-239.

Jenkins, David. 1983. Evolution of Indonesian Army Doktrin, Thinking : The Concept of Dwifungsi. Southeast Asian Journal of Social Sciences Vol. 11 No. 2 Ideology in Southeast Asia, pp 15-30.

Kier, Elizabeth.1992. Change in Conventional Military Doctrines : The Cultural Roots on Doctrinal Change. Ph.D Dissertation, Cornel University.

Mietzner, Marcus. 2006. The Politics of Tentera Reform in Post Suharto Indonesia: Elite Conflict, Nationalism and Institusional Resistance. Washington, DC: East west Center.

Ministry of Defence and Security. 1967. Doktrin Pertahanan Keamanan Nasional dan Doktrin Perjuangan ABRI. Jakarta.

Nasution, A.H. 1988. Memenuhi Panggilan Tugas. Jilid 7: Masa Konsolidasi Orde Baru. Jakarta: CV Haji Masagung.

Othman Lebar. 2015. Penyelidikan Kualitatif: Pengenalan Kepada Teori dan Metode. Penerbit Universiti Pendidikan Sultan Idris Tanjong Malim. Perak.

Papatheologou, Vasiliki, Naseer, Rizwan & Musarat. 2014. China Engagement with Regionalization in south and South East Asia: Comparative perspective. Southeast Asian Studies, Vol. 29 No. 1, pp. 281-290.

Prashanth Parameswaran. 2014. Explainning US Strategic Partnerships in the Asia Pasific Region: Origins, Developments and Prospects. Contemporary Southeast Asia Asia: A journal of International and Strategic Affairs, 36(2), 262-289.

Rose, Gideon. 1998. Neoclassical Realism and theoris of Foreign Policy. World politics. Vol. 51, No 1, pp. 122-172.

Salim Said. 2001. Tentera Indonesia dan Politik: Dulu, Kini dan Kelak. Jakarta: Penerbit Pustaka Sinar Harapan.

Salim Said. 2006. Soeharto’s Armed Forces: Problem of Civil Military Relation in Indonesia. Jakarta: Pustaka Sinar Harapan.

Schweller, R, L. 2004. Unanswered Threats: A Neoclassical Realist Theory of Under balancing. International security, 29(2).

Sity Daud, Zarina Othman & Rashila Ramli. 2015. Human Security and Peace in Archipelagic Southeast Asia. Bangi: UKM.

Suhaimi Ibrahim, Mohamad Tawfik Yaakub & Jayum Jawan. 2012. Profesionalisme Tentera Era Presiden Susilo Bambang Yudhoyono : Dari Agenda Reformasi Kepada Kegagalan Misi. Jebat: Malaysia Journal of Politics and Strategic Studies, Vol 39 (1) (July 2012): 25-49.

TNI Headquarters. 2007. Doktrin TNI Tri Darma Eka Karma. Jakarta.

TNI Headquarters. 2010. Doktrin TNI Tri Darma Eka Karma. Jakarta.

TNI Headquarters. 2012. Doktrin TNI Tri Darma Eka Karma. Jakarta.

TNI History and Tradition Centre. 2000. Sejarah TNI. Jakarta.


Refbacks

  • There are currently no refbacks.


ISSN: 0126-5008

eISSN: 0126-8694