THE SIGNIFICANCE OF THE QUR’ANIC EVIDENCE IN MUTAMMIMAT AL-AJRUMIYYA BY SHAYKH AL-HATTAB [دلالة الشواهد القرآنية في متممّة الآجرومية للشيخ الحطاب]

Asem Shehadeh Ali, Mohammad Ahmad Qudah, Luqman Hakim Azmi

Abstract


 Abstract

 

This research aims to present the opinions of scholars on the use of Qur’anic evidence for grammatical significance in Arabic grammar, and to clarify some of the secrets of the Holy Qur’an through the rules of Arabic grammar, and to reveal the way of thinking and writing of Shaykh al-Hattab in writing the rules of the Arabic language, and to identify the methodology that he uses in facilitating learning Arabic grammar. The study follows the descriptive and the analytical methodology, as it will focus on observing and analysing the use of the significance of the Qur’anic evidence found in the book “Mutammimat al-‘Ujrumiyyyah” by al-Hattab. The study reached important results, including: This study finds that Shaykh Al-Hattab used Qur’anic evidence extensively in his book in all sections of grammar, especially in the chapter on relative nouns, and he included some evidence that he wrote himself, and he also recited some poetic verses as a citation for specific issues. The discussion of the Qur’anic evidence, especially in the chapter on the relative pronoun, still needs in-depth research and focus because there is some significance that was not mentioned in this study. The study found that Shaykh al-Hattab had brought evidence of his own that was not found in the the book of Mutammimat al-‘Ujrumiyyyah.

 

Keywords: Quranic evidence, grammatical significance, morphological significance, Shaykh al-Hattab

 

ملخص البحث

 

يهدف هذا البحث إلى تقديم آراء العلماء في استعمال الشواهد القرآنية للدلالة النحوية في النحو العربي، واستجلاء بعضٍ من أسرار القرآن الكريم من خلال قواعد النحو العربي، والكشف عن أسلوب تفكير وكتابة الشيخ الحطاب في كتابة قواعد اللغة العربية، التعرف على المنهجية التي يستخدمها في تسهيل تعلّم القواعد العربية. يتبع الدراسة المنهج الوصفي والمنهج التحليلي، حيث سيركز على ملاحظة وتحليل استخدام دلالة الشواهد القرآنية الموجودة في كتاب متممة الآجرومية للحطاب. توصلت الدراسة إلى نتائجة مهمة، ومنها: تجد هذه الدراسة أن الشيخ الحطاب استخدم الشواهد القرآنية على نطاق واسع في كتابه في كل أبواب النحو، لا سيما في فصل الاسم الموصول، وأدخل بعض الشواهد التي كتبها بنفسه، وتلا بعض الأبيات الشعرية لتكون من الشواهد له في قضايا معينة، وأن المناقشة عن الشواهد القرآنية خاصةً في فصل الاسم الموصول لا تزال بحاجة إلى البحث، والتركيز بعمق لوجود بعض الدلالات التي لم تذكرها هذه الدراسة، ووجدت الدراسة أن الحطاب قد أتى بشواهد من عنده غير موجودة في متممة الأجرومية.

 

الكلمات المفتاحية: الشواهد القرآنية، الدلالة النحوية، الدلالة الصرفية، الشيخ الحطاب 

Full Text:

PDF

References


‘Abd al-Hamid, Talab. (n.d.). Tarikh al-Nahw wa Usuluh. Bayrut: Maktabat al-Shabab.

‘Abd al-Jalil, Manqur. (2001). ‘Ilm al-Dilalah: ‘Usuluh wa Mabahithuh fi al-Turath al-‘Arabiyy Dimashq: Ittihad al-Kuttab al-‘Arab.

al-‘Adwani, ‘Abd al-Wahhab Muhammad. (1990). al-Darrurah al-Shi‘riyyah: Dirasat Lughawiyyat wa Naqdiyyat. Mawsil: Matba‘at al-Ta‘lm al-‘Ali.

al-‘Ahdal, Muhammad ibn Ahmad. (2017). al-Kawakib al-Durriyyah Sharh Mutammimat al-‘Ujrumiyyah. 2nd ed. al-Qahirah: Dar al-Kutub al-Masriyyah.

Abu Salim, Ibrahim al-Bahri. (2023). al-Lubaba fi Talkhis Mutammimat al-‘Ujrumiyyah wa al-Ta‘liq ‘alayha fi Su’al wa Jawab. al-Qahirah: Dar al-Kutub al-‘Ilmiyyah.

Bu‘abbas, Hussayn Ahmad. (2014). al-Shahid al-Qur’ani bayn Sibawayh wa al-Mubarrid. Lays bi al-Tatbiq Risalat Majistir, Jami’at al-Kuwayt.

al-Dani, Abu ‘Amr ‘Uthman Bib Sa‘id. (1984). al-Taysir fi al-Qira’at al-Sab’. Bayrut: Dar al-Kitab al-‘Arabi.

Farhan, Hamid. (1990). Ibn al-Sarraj fi Kitabih al-‘Usul. Lays bi al-Tatbiq Risalat Majistir, Jami‘at al-Kuwait.

al-Fayyumi, Ahmad ibn Muhammad ibn ‘Ali. (n.d.). al-Misbah al-Munir fi Gharib al-Sharh al-Kabir. Bayrut: al-Maktabah al-‘Ilmiyyah.

al-Ghulayayni, Mustafa. (1991). Tarjamat Jami‘ al-Durus al-‘Arabiyyah. Semarang: CV Asy.

al-Handud, Ibrahim ibn Salih. (2001). al-Darrurah al-Shi‘riyyah wa Mafhumuha lada al-Nahwiyyin: Dirasat ‘ala Alfiyat ibn Malik. al-Madinah al-Munwwarah: al-Jami‘ah al-‘Islamiyyah.

al-Hattab, Muhammad ibn Muhammad al-Ru‘ayni. (2013). Mutammimat al-‘Ujrumiyyah fi ‘Ilm al-‘Arabiyyah. 4th ed. Riyad: Dar al-Sumai‘i.

Haydar, Farid ‘Awad. (n.d.). ‘Ilm al-Dilalah. al-Qahirah: Maktabat al-‘Adab li al-Nashr wa al-Tawzi‘.

al-Hudithi, Khadijah. (1990). al-Madaris al-Nahwiyyah. 2nd ed. Baghdad: Matba‘at Baghdad.

‘Id, Muhammad. (1987). al-Riwayah wa al-Istishad bi al-Lughah. al-Qahirah: ‘Alam al-Kutub.

‘Ilwan, ‘Abd al-Bar. (1987). al-Shawahid wa al-Istishhad fi al-Nahw. Baghdad: Maktabat al-Zahra’.

Ibn ‘Usfur, ‘Ali ibn Mu’min. (1972). al-Muqarab. Tahqiq: al-Jawari, Ahmad ‘Abd al-Sattar & al-Jaburi, ‘Abd Allah. Baghdad: Matba‘at Wizarat al-‘Awqaf.

Ibn Malik, Ibrahim ibn Salih. (1982). Sharh al-Kafiyah al-Shafiyah. Makkah al-Mukarramah: Jami‘at ‘Umm al-Qura.

Ibn Manzur, Muhammad ibn Mukrim. (1994). Lisan al-‘Arab. Bayrut: Dar Sadir.

al-Jasim, Mahmud Hasan. (2014). al-Shahid al-Qur’ani fi Ta‘addud ‘Awjuh al-Tahlil al-Nahwi. al-Mu‘tamar al-Qur’ani al-Duwali. Kuala Lumpur: Universiti Malaya.

Munawwir, Ahmad Warson. (1997). al-Munawwir Kamus Bahasa Arab-Indonesia. Surabaya: Pustaka Progresif.

Rajab, Zamri & Abu Bakar, Kaseh. (2011). Penggunaan Shahid al-Quran dalam Kitab Sharh Ibn Aqil dan Sharh Qatr al-Nada wa Bal al-Sada Bab al-Marfu‘at: Kajian Bandingan. GEMA: Online Journal of Language Studies. 11(2), 83-98.

Rajab, Z., Ab. Halim, Z. & Mat The, K.S. (2015). Shahid al-Quran dalam Kitab Tashil Nayl al-Amani Karya Sheikh Ahmad al-Fatani. QURANICA - International Journal of Quranic Research. 15(2), 97-120.

Rajab, Z., Ab. Halim, Z. & Mat The, K.S. (2016). Kajian Nilai Shahid al-Qur’an dalam Tatabahasa Arab: Satu Tinjauan Awal. International Postgraduates Research, Universiti Sultan Zainal Abidin.

al-Sa‘di, ‘Abd al-Razak ‘Abd al-Rahman. (2014). ‘Athar al-Shahid al-Qur’ani fi Qawa‘id al-Nahw al-‘Arabi. al-Mu‘tamar al-Qur’ani al-Duwali. Kuala Lumpur: Universiti Malaya.

al-Tahuni, Muhammad ibn Ali. (1997). Mawsu‘at Kashaf Istilahat al-Funun wa al-‘Ulum. Tahqiq: Dahruj, ‘Ali. Bayrut: al-Maktabah al-‘Ilmiyyah.

‘Ubadah, Muhammad Ibrahim. (n.d.). al-Shawahid al-Qur’aniyyah fi Kitab Sibawaiyh. al-Qahirah: Maktabat al-Adab.

‘Umran, Ridwan ‘Abd al-Karim al-Tahir. (2014). al-Shahid al-Qur’ani fi Kitab Sibawayhi. al-Mu‘tamar al-Qur’ani al-Duwali. Kuala Lumpur: Universiti Malaya.

al-Yamani, ‘Abd al-Rahman ibn Yahya al-Ma’lami. (2014). Mu‘jam al-Shawahid al-Shi‘riyyah. Tahqiq: Shamsuddin, Muhammad ‘Azizi. Makkah al-Mukarramah: Dar ‘Alam al-Fawa’id li al-Nashr wa al-Tawzi‘.

al-Zarkali, Khayr al-Din ibn Mahmud ibn Muhammad Faris. (2002). al- ‘A’lam.


Refbacks

  • There are currently no refbacks.